انیمیشن سینمایی رابین هود محصول 1973 شرکت والت دیسنی یکی از جذاب‌ترین کارتون‌هایی است که در 3 دهه گذشته بارها از تلویزیون پخش شده و جزو خاطرات ماندگار و شیرین بسیاری از بینندگان است. این اثر دوست‌داشتنی را اولین بار خسرو خسروشاهی اواسط دهه 50 برای نمایش در سینماها دوبله کرد. سپس اوایل دهه 60 با سرپرستی احمد رسول‌زاده برای تلویزیون دوبله شد و در نهایت تابستان سال گذشته امیر زند آن را برای شبکه نمایش خانگی دوبله کرد. نسخه تلویزیون چند هفته پیش برای چندمین بار پخش شد و نسخه نمایش خانگی نیز بتازگی توزیع شده است. به همین مناسبت در این فرصت این دوبله‌ها را مختصرا بررسی می‌کنیم.
معرفی دوبله های رابین هود 1973
صداها و تیپ‌سازی‌های 3 دوبله «رابین‌هود» در جاهایی به نسخه اصلی آن خیلی نزدیک و در جاهایی از آن خیلی دور است اما در انیمیشن‌ها لزومی ندارد تیپ‌ها مثل نسخه اصلی باشد زیرا بعضی از تیپ‌سازی‌های خارجی‌ها برای ایرانی‌ها جذاب نیست و حتی ممکن است دافعه ایجاد کند. براساس آن چه از دوبله اول «رابین‌هود» موجود است و دیده‌ایم، انتخاب صداها زیاد خوب نیست. صدای حسین عرفانی اصلا مناسب شکل و شمایل رابین‌هود نیست و نمی‌دانیم مدیر دوبلاژ براساس چه منطقی وی را انتخاب کرده است، آن هم در حالی که صداهای مناسب‌تری مثل منوچهر والی‌زاده وجود داشته است.
به نظر می‌رسد خسروشاهی در انتخاب ناصر مدقالچی برای پرنس جان به شیکی و استحکام صدای وی نظر داشته است و این که صدای این شخصیت در نسخه اصلی نیز شیک و اشرافی است. اما به این نکته توجه نشده که پرنس جان، پادشاهی مقتدر نیست بلکه ابله و ترسو است. انتخاب مینو غزنوی برای نقش ماریان درست و منطقی بوده است. جواد پزشکان نیز انتخاب بسیار شایسته‌ای بوده و تیپ بسیار ماندگاری برای هیس درست کرده است. انتخاب گویندگان نقش‌های جان کوچولو و کلاک نکته خاصی ندارد اما ناصر نظامی برای نقش خروس راوی کاملا مناسب است. در دوبله تلویزیون، احمد رسول‌زاده انتخاب‌های شگفت‌انگیزی انجام داده و تیپ‌سازی‌های بعضی از دوبلورها فوق‌العاده است. دوبله سوم نیز با نگاهی به این دوبله بسیار ماندگار انجام گرفته است. رسول‌زاده برای نقش رابین هود، ژرژ پطروسی را انتخاب کرده و وی با صدای زیبا و منعطفش این نقش را عالی اجرا کرده است. پطروسی در دوبله سوم نیز به جای رابین صحبت کرده و کارش چندان تفاوتی با دوبله دوم ندارد.
مدیر دوبلاژ برای پرنس جان از اصغر افضلی ـ یکی از بهترین تیپ‌گوهای تاریخ دوبله ایران ـ بهره برده و وی با تغییر صدا و با تیپ‌سازی فوق‌العاده این نقش را با قدرت و زیبایی اجرا کرده است. افضلی در دوبله سوم هم با تیپی مشابه به جای پرنس جان صحبت کرده است. این دوبله به زیبایی اجرای اول افضلی نیست اما در مجموع قابل قبول است. رسول‌زاده برای نقش هیس از پزشکیان استفاده کرده و وی همان تیپ دوبله اول را برای هیس تکرار کرده که ماندگار و جذاب و دوست‌داشتنی است.
در دوبله سوم، منوچهر اسماعیلی با تیپی شبیه دوبله‌های قبلی اما با غلظت کمتر به جای هیس صحبت کرده است به نظر می‌رسد علت انتخاب اسماعیلی ـ با وجود در دسترس بودن پزشکیان ـ گویندگی‌های فراوان وی به جای تری توماس ـ گوینده هیس در نسخه اصلی ـ بوده است. اسماعیلی به خواست خودش یا مدیر دوبلاژ تعدادی کلمات اضافه هم در دوبله‌اش به کار برده است. در هر دو دوبله دوم و سوم شهروز ملک‌آرایی به جای جان کوچولو صحبت کرده اما دوبله‌اش در نسخه تلویزیون بهتر شده که عجیب نیست.
یکی از استدلال‌های امیر زند برای دوبله رابین هود مجددا، این بوده که تعدادی از صحنه‌های مربوط به ماریان در نسخه پخش شده از تلویزیون، حذف شده است و بدیهی است با اضافه شدن این صحبت‌ها، مینو غزنوی برای ماریان انتخاب می‌شود. غزنوی و فریبا شاهین‌مقدم ـ دوبلور ماریان در دوبله تلویزیون ـ هر دو برای این نقش مناسب هستند. ماریان صدایی جوان و زیبا می‌طلبید و علاوه بر 2 نفر ذکر شده صدای مریم شیرزاد نیز برایش مناسب است. داروغه ناتینگهام از جمله نقش‌هایی است که بین هیچ‌کدام از 3 دوبله مشترک نیست. در دوبله اول زنده‌یاد پرویز نارنجی‌ها، در دوبله دوم صادق ماهرو و در دوبله سوم محمد عبادی آن را اجرا کرده است.
اجرا و تیپ‌سازی ماهرو عالی است؛ اما تیپی که عبادی درست کرده، شبیه تیپ‌های قبلی او ـ و بویژه نقش بوشوگ در «لوک خوش‌شانس» ـ است و اینجا به دل نمی‌نشیند. کلاک ـ ندیمه ماریان ـ هم توسط 3 گوینده اجرا شده است. کار زنده‌یاد آذر دانشی با آن صدای جذاب و قدرتمندش در دوبله دوم عالی بوده است. در دوبله سوم، مینا جبیلی باتیپی نسبتا مشابه دوبله دوم صحبت کرده است. دوبله خرگوش پسر در دوبله دوم مهوش افشاری ـ یا به روایتی نادره سالارپور ـ بوده که آن را شبیه پسرشجاع درآورده و جذاب و دوست‌داشتنی است. در دوبله سوم سمیه رهنمون به جای این نقش گویندگی کرده و حاصلش در میان نقش‌های فرعی ـ خانواده خرگوش‌ها، تمساح، سگ، لاک‌پشت و کرکس‌ها‌ی دستیار داروغه ـ از همه بهتر شده است. گوینده پدر تاک در دوبله‌های دوم و سوم مهدی آرین‌نژاد بوده که انتخاب مناسبی است. البته کار وی در دوبله دوم بهتر بوده که با توجه به تغییرات صدا عجیب نیست. به جای خروس راوی در دوبله اول ناصر نظامی و دوبله سوم امیر زند صحبت کرده است. نظامی خیلی مناسب بوده است و بهتر بود زند از او استفاده می‌کرد.
در نسخه تلویزیون، تصاویر خروس راوی حذف شده و رسول‌زاده با صدای زیبا و دوست‌داشتنی‌اش دیالوگ‌های وی را گفته است. با این که امیر زند، مترجم نسخه نمایش خانگی هم بوده، انتخاب و تنظیم کلمات و جملات در نسخه تلویزیونی بهتر صورت گرفته است. برای مثال در سکانسی که داروغه اولین بار دیده می‌شود، چیزی را زمزمه می‌کند که احتمالا ترانه است. با توجه به این‌که در زمان دوبله، نسخه تلویزیونی امکان خواندن ترانه وجود نداشته، مدیر دوبلاژ این کلمات و جملات را برای داروغه در نظر گرفته است: مالیات… مالیات… وقت جمع کردن مالیاته اما در نسخه شبکه نمایش خانگی، امیر زند یک بیت شعر به جای آن قرار داده که بخصوص با تیپی که عبادی برای داروغه انتخاب کرده اصلا دلنشین نیست. دانلود انیمیشن رابین هود از سایت هکس دانلود
قبل از آغاز مسابقه تیراندازی در دوبله تلویزیون پرنس جان در یک صحنه به هیس می‌گوید: هیس، این قدر تو گوشم نکن هیس هیس این بازی با کلمه هیس، در چند جای این دوبله تکرار می‌شود و جالب است اما در دوبله نمایش خانگی فقط یکی دو مورد آن حفظ شده و بقیه تغییر کرده است. در سکانسی هم که داروغه و هیس، برای مسخره کردن پرنس جان، شعر می‌خوانند؛ دیالوگ‌های دوبله تلویزیون از دوبله شبکه نمایش خانگی خیلی بهتر است، آن جا که داروغه می‌گوید، «وقتی دلخور می‌شه، انگشتش رو می‌مکه…» و هیس می‌گوید: «هیچ حیوونی به این بدی نمی‌شه…»
یکی از علت‌های دوبله مجدد «رابین هود» حذفیات فراوان نسخه‌ای است که در تلویزیون دوبله شد. این حذفیات برای آن زمان ـ اوایل دهه 60 ـ تا حدودی طبیعی بود. بهتر بود وقتی سعه‌صدر مسوولان بیشتر شده بود، صحنه‌های حذف شده، اضافه و دوبله و نسخه کامل‌تری از این اثر زیبا ارائه می‌شد. اما اکنون که این کار صورت نگرفته، بهترین کار، دوبله صحنه‌های حذف شده با همان گویندگان دوبله دوم بود زیرا این دوبله از شاهکارهای تاریخ دوبله ایران است و جایگزینی برای آن وجود ندارد.